Қоғамдағы тұрақтылық пен тыныштықтың басты кепілі – азаматтардың құқықтарын қорғап, заңның үстемдігін қамтамасыз ететін құқық қорғау және арнайы органдардың тиімді қызметі. Бұл құрылымдарға деген сенім деңгейі – мемлекеттің беделін айқындайтын маңызды өлшемдердің бірі. Сенім бар жерде заңға құрмет артып, әділдік үстемдік етеді. Сол себепті құқық қорғау органдарына деген сенімді арттыру – елдегі реформалардың негізгі бағыттарының бірі болып отыр.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің жолдауларында әділетті қоғам орнату үшін ең алдымен құқық қорғау жүйесін жаңғыртудың маңыздылығын атап өтті. Президенттің бастамасымен «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы қабылданып, мемлекеттік органдардың, соның ішінде полиция, прокуратура, сот және арнайы қызметтердің халықпен ашық байланысын күшейту міндеті қойылды. Бұл бағытта елімізде жүйелі түрде реформалар жүргізіліп келеді.
Түркістан облысында да осы бағыттағы жұмыстар кезең-кезеңімен жүзеге асырылып жатыр. Өңір халқының саны мен әлеуметтік белсенділігі жоғары болғандықтан, қоғамдық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті сақтау басты назарда. Құқық қорғау органдарының қызметі ашықтыққа, әділдікке және халықтың сенімін ақтауға бағытталуда. Әрбір полиция қызметкері мен прокурордың, ұлттық қауіпсіздік және төтенше жағдайлар департаменті мамандарының кәсіби этикасы мен жауапкершілігіне жоғары талап қойылған.
Құқық қорғау органдарының беделін арттыру үшін ең алдымен олардың қызметінің сапасы мен ашықтығын қамтамасыз ету қажет. Түркістан облысында бұл мақсатта бірқатар цифрлық жобалар енгізілді. Мысалы, «102 онлайн», «Smart Qogam» сияқты қосымшалар арқылы азаматтар кез келген құқық бұзушылық туралы хабарлап, өтініштерінің орындалу барысын бақылай алады. Бұл халықтың құқық қорғау органдарына деген сенімін арттыруда нақты нәтижелер беріп отыр.
Сонымен қатар, облыста «Ашық есік күндері», қоғамдық тыңдаулар мен кездесу алаңдары жиі өткізіледі. Мұндай шаралар халық пен құқық қорғау органдары арасындағы диалогты күшейтіп, өзекті мәселелерді бірлесе шешуге мүмкіндік береді. Азаматтар өз ұсыныстары мен пікірлерін тікелей жеткізеді, бұл өз кезегінде билік пен қоғам арасындағы өзара түсіністікті арттыруға септігін тигізеді.
Сенім – кәсібилік пен әділдік арқылы қалыптасады. Сондықтан құқық қорғау органдарының қызметкерлерін даярлау мен қайта оқыту ісіне ерекше көңіл бөлінуде. Ішкі істер органдары мен прокуратура жүйесінде қызметкерлердің кәсіби шеберлігін арттыру мақсатында тұрақты оқу курстары ұйымдастырылып, жаңа технологиялар мен халықаралық стандарттар енгізіліп жатыр. Қызметкерлердің этикалық мәдениеті мен мінез-құлық нормаларына да ерекше назар аударылады.
Құқық қорғау саласындағы ең өзекті мәселелердің бірі – сыбайлас жемқорлықтың алдын алу. Бұл бағытта да аймақтық деңгейде бірқатар жобалар жүзеге асырылып келеді. Түркістан облысында «Адалдық алаңы» және «Саналы ұрпақ» сияқты бастамалар арқылы қоғамда әділдік пен ашықтық қағидаттары насихатталуда. Мұндай жобалар азаматтардың құқықтық мәдениетін көтеріп қана қоймай, құқық қорғау жүйесінің беделін нығайтуға да ықпал етеді.
Халықтың құқық қорғау органдарына сенімін арттыру үшін ақпараттық саясаттың да рөлі зор. Бүгінде Түркістан облысының прокуратурасы, полиция департаменті және төтенше жағдайлар қызметі әлеуметтік желілерде белсенді жұмыс жүргізеді. Халықтың сұрақтарына жауап беру, ресми мәліметтерді дер кезінде жариялау, ашық коммуникация құру – сенімнің маңызды тетігіне айналды.
Арнайы органдардың қызметі де заманауи талаптарға сай жетілдірілуде. Ұлттық қауіпсіздік комитетінің өңірлік бөлімшелері экстремизм мен терроризмге қарсы күрес, ақпараттық қауіпсіздік пен мемлекеттік құпияларды қорғау бағытында тұрақты шаралар атқарып келеді. Бұл құрылымдардың басты міндеті – қоғамдағы тұрақтылық пен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Олардың тиімді және әділ қызметі азаматтардың мемлекеттің қорғау қабілетіне деген сенімін арттырады.
Құқық қорғау және арнайы органдардың халыққа ашық болуы – сенімнің басты шарты. Қызметкерлердің моральдық келбеті, кәсібилігі, этикасы мен жауапкершілігі азаматтардың жалпы құқықтық мәдениетіне әсер етеді. Осы тұрғыда Түркістан облысында құқықтық мәдениетті қалыптастыруға бағытталған ағарту жұмыстары жүргізілуде. Мектептер мен жоғары оқу орындарында құқықтық сауаттылық сабақтары енгізіліп, жастар арасында «Заңға құрмет – елге құрмет» тақырыбында акциялар өткізіліп жатыр.
Құқық қорғау органдары мен қоғам арасындағы сенімнің артуы – бұл бір күннің нәтижесі емес, жүйелі әрі ұзақ мерзімді еңбектің жемісі. Әділдік, ашықтық және кәсібилік қағидаттарын ұстанған сайын бұл құрылымдар халық алдындағы беделін нығайта түседі. Сенім орнаған жерде азаматтар да өз міндетін түсініп, заңға құрметпен қарайды.
Қорытындылай келгенде, құқық қорғау және арнайы органдарға деген сенім – мемлекеттің тұрақтылығы мен қауіпсіздігінің басты тірегі. Бұл сенім ашықтық, әділеттілік және өзара құрмет арқылы қалыптасады. Халықтың сеніміне ие болу – әрбір құқық қорғау қызметкері үшін ең жоғары марапат. Сондықтан бұл бағыттағы реформалар мен бастамалар алдағы уақытта да жалғасын тауып, қоғам мен мемлекеттің арасындағы берік байланыс нығая түспек.
Қоғамның дамуы мен мемлекет тұрақтылығының басты негізі – заңның үстемдігі мен тәртіптің сақталуы. Әділеттілік қағидаттары берік орныққан елде ғана азаматтардың құқықтары мен бостандықтары қорғалып, қоғамда сенім мен жауапкершілік қалыптасады. Сондықтан «Заң және тәртіп» ұғымдары – мемлекеттің тұрақтылығын айқындайтын қос тірек іспетті.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өз Жолдауларында «Заң мен тәртіп – Әділетті Қазақстанның негізгі іргетасы» екенін үнемі атап өтеді. Президенттің бастамасымен елімізде құқықтық саясатты жетілдіру, мемлекеттік органдардың ашықтығын арттыру, азаматтардың құқықтарын тиімді қорғау бағытында ауқымды реформалар іске асуда. Бұл өзгерістердің түпкі мақсаты – заңның бәріне бірдей және әділ қолданылуын қамтамасыз ету.
Заң үстемдігін қамтамасыз ету – тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір азамат өз іс-әрекетінде заңды басшылыққа алып, өзгенің құқығын құрметтеген жағдайда ғана шынайы құқықтық мемлекет қалыптасады. Тәртіпсіз қоғамда әділет те, сенім де болмайды. Сол себепті «Заң және тәртіп» ұстанымы елдің саяси, экономикалық және рухани дамуының өзегіне айналуға тиіс.
Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті сақтау – азаматтардың тыныштығын қамтамасыз ететін басты факторлардың бірі. Осы бағытта құқық қорғау органдарының жұмысы жаңа деңгейге көтерілуде. Ішкі істер органдары мен прокуратура жүйесі халыққа ашық, қолжетімді және әділ қызмет көрсету қағидатын ұстануда. Полицияның бейнесін «жазалаушы органнан» халықтың қорғаушысы ретіндегі бейнеге айналдыру – мемлекет жүргізіп отырған реформалардың басты мақсатының бірі.
Түркістан облысында «Заң және тәртіп» саясаты жүйелі түрде жүзеге асып келеді. Өңірдегі құқық қорғау құрылымдары мен жергілікті атқарушы органдар қоғамдағы қауіпсіздік пен тәртіпті нығайтуға бағытталған бірқатар жобаларды іске асырды. Облыстық прокуратура мен полиция департаменті тұрғындармен ашық диалог орнату, құқық бұзушылықтың алдын алу және жастар арасында құқықтық мәдениетті арттыру бағытында тұрақты жұмыстар жүргізіп отыр.
Тәртіп – қоғамдағы өзара сенім мен жауапкершіліктің көрсеткіші. Сол себепті облыста «Қауіпсіз қала», «Қауіпсіз ауыл», «Жолда қабылдау» сияқты жобалар табысты жүзеге асуда. Бұл бастамалар азаматтардың өмір сапасын жақсартып қана қоймай, құқық бұзушылықтың алдын алуда да нақты нәтиже беріп келеді. Мысалы, бейнебақылау жүйелерін кеңейту мен интеллектуалды талдау орталықтарын құрудың арқасында облыс бойынша қылмыс деңгейі едәуір төмендеді.
Заңды құрметтеу мәдениеті – тәрбиеден бастау алады. Бүгінгі қоғамның алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі – жас ұрпақтың құқықтық санасын қалыптастыру. Осы бағытта Түркістан облысында оқу орындарында «Құқықтық тәрбие сағаттары», «Заң бәріне ортақ» атты акциялар мен кездесулер тұрақты өткізіліп келеді. Мұндай шаралар жастардың бойында заңға құрмет, әділетке сенім және жауапкершілік сезімін қалыптастырады.
«Заң және тәртіп» қағидатын нығайтуда азаматтық қоғам институттарының рөлі де зор. Үкіметтік емес ұйымдар, қоғамдық кеңестер мен БАҚ құқықтық реформаларды қолдап, билік пен қоғам арасындағы диалог алаңына айналуда. Түркістан облысында бұл бағытта «Қоғамдық бақылау» жобасы табысты іске асып келеді. Аталған жоба арқылы тұрғындар полиция бөлімшелерінің, прокуратура мен әкімдіктердің жұмысын бағалап, өз ұсыныстарын жеткізе алады. Бұл – заң мен тәртіпті қамтамасыз етудегі ашықтық пен есептіліктің айқын көрінісі.
Заң үстемдігі мен тәртіп сақталмаған жерде әділдік болмайды. Сондықтан елімізде құқық бұзушылыққа «нөлдік төзімділік» қағидаты енгізілді. Бұл принцип кез келген заң бұзушылыққа бейжай қарамауды, азаматтардың өз құқықтары мен міндеттерін нақты түсінуін көздейді. Түркістан облысында осы бағытта құқық бұзушылық профилактикасына ерекше мән берілуде. Әсіресе тұрмыстық зорлық-зомбылық, жол-көлік оқиғалары мен жастар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу бойынша кешенді бағдарламалар іске асуда.
Заң мен тәртіптің үстемдігін қамтамасыз ету – мемлекеттің ғана емес, қоғамның да жауапкершілігі. Әрбір азамат заңды құрметтеп, оны орындауға міндетті. Бұл – мемлекет пен қоғам арасындағы сенімнің ең маңызды іргетасы. Тәртіп сақталмаған жерде даму мен өркендеу де болмайды. Сол себепті «Заң және тәртіп» ұстанымын қоғамның барлық саласында орнықтыру – Қазақстанның стратегиялық бағыты.
Мемлекет пен азамат арасындағы сенімді нығайтуда әділ сот жүйесінің рөлі де ерекше. Сот билігінің тәуелсіздігі мен ашықтығын қамтамасыз ету – құқықтық мемлекеттің басты талабы. Түркістан облысының сот жүйесінде де заманауи ақпараттық технологиялар енгізіліп, істерді қарау мерзімі қысқартылды. Электрондық форматтағы сот отырыстары мен цифрлық архив жүйесі халықтың сотқа деген сенімін арттыруға мүмкіндік берді.
«Заң және тәртіп» қағидатының табысты жүзеге асуы – тек мемлекеттік институттардың ғана емес, азаматтардың белсенді ұстанымына да байланысты. Қоғам заңға бағынғанда ғана мемлекет қуатты, халық бірлікте, болашақ айқын болады. Әділдік пен тәртіпті сақтау – баршамыздың ортақ парызымыз.
Қорытындылай келгенде, «Заң және тәртіп» – бұл тек құқықтық ұғым емес, ол қоғамның дамуы мен өркендеуінің философиясы. Заңның үстемдігі орнаған елде адам құқығы қорғалып, әділдік салтанат құрады. Ал тәртіп сақталған қоғамда тұрақтылық пен сенім бекиді. Сол себепті әрбір азамат, әрбір мемлекеттік орган өз қызметінде осы қағидатты басшылыққа алуы тиіс. «Заң және тәртіп» – әділетті қоғамның, қауіпсіз мемлекеттің және берекелі өмірдің басты кепілі.