Мемлекет басшысының 2023 жылғы 1 қыркүйектегі «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында берілген тапсырмасын іске асыру мақсатында «Келешек» бірыңғай ерікті жинақтау жүйесі (бұдан әрі – Келешек) әзірленіп, жүзеге асырыла бастады.
Жүйенің мақсаты мен ерекшелігі
«Келешек» жүйесінің басты мақсаты – балалардың болашағына инвестиция салып, олардың сапалы білім алуына және тұрмыстық жағдайын жақсартуға мүмкіндік беру.
Бұл жүйе мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесінің (МБЖЖ) базасында іске асырылады. 2013 жылдан бері осы алаңда 77 мыңнан астам банктік салымдар мен сақтандыру шарттары ашылған.
Мемлекеттік қолдау шаралары
Жүйенің тартымдылығын арттыру мақсатында:
-
5 жасқа толған балаларға – 60 АЕК (221 520 теңге),
-
Жетім балаларға – 120 АЕК (443 040 теңге) мөлшерінде мемлекет тарапынан бастапқы білім беру капиталы беріледі.
Сонымен қатар, -
барлық балалар үшін жыл сайын 5%,
-
әлеуметтік осал топтағы (ХӘОТ) балалар үшін 7% мөлшерінде мемлекеттік сыйлықақы төлеу көзделген.
Ата-аналардың рөлі және қаржылық мәдениет
«Келешек» жүйесі ата-аналардың балалардың оқу траекториясын құруға белсенді қатысуын көздейді. Бұл – отбасында жинақтау және қаржыны жоспарлау мәдениетін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Жүйеге қатысушы банктер мен серіктестер
Келешек шоттарын Екінші деңгейдегі банктерде және сақтандыру компанияларында ашуға болады.
Қазіргі таңда МБЖЖ қатысушылары мен серіктестері:
-
«Отбасы банк»
-
«Халық банкі»
-
«Jusan Bank»
-
«Нұрбанк»
-
«ВТБ Банк»
Келешек жүйесін енгізу аясында:
-
Bank RBK, Еуразиялық банк, Bereke Bank, сондай-ақ «Қазпошта» ұлттық пошта операторы да қосылмақ.
Бұған қоса, 5 сақтандыру компаниясымен ынтымақтастық орнатылады.
Жинақ жүйесінің шарттары
Ата-аналар Келешек шотын ашқаннан кейін жыл сайын:
-
ХӘОТ санатындағы балалар үшін – 12 АЕК,
-
қалған балалар үшін – 24 АЕК мөлшерінде ең төменгі жарна енгізеді.
Банктер сыйақысының ең төменгі мөлшері заңнамалық деңгейде бекітіледі:
-
1 жылға дейінгі салымдар үшін – 200 базистік тармақтан (кемінде 2%),
-
1 жылдан астам мерзімге – 300 базистік тармақтан (кемінде 3%).
Барлық салымдар Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры арқылы,
ал сақтандыру шарттары Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры арқылы қорғалады.
Жиналған қаражатты пайдалану мүмкіндіктері
Мектеп бітіргеннен кейін жинақталған қаражат:
-
Қазақстандағы колледждер мен жоғары оқу орындарында,
-
Шетелдік білім беру ұйымдарында оқуға жұмсалады.
Егер бала грант иегері атанса, қаражатты:
-
басқа білім алу мақсаттарына,
-
тұрғын үй сатып алуға,
-
не жинақтауды жалғастыру үшін пайдалануға болады.
Жүйенің әлеуметтік маңызы
«Келешек» жүйесі арқылы ата-аналар мен мемлекет күш біріктіріп, балалардың білім алуға және баспанаға қол жеткізуіне нақты қаржылық қолдау көрсетеді.
Бұл – «Ұлттық қор – балаларға» жобасымен қатар, ұрпақтың болашағына бағытталған стратегиялық бастама болып табылады.