Экономиканы цифрлық жаңғырту және адам капиталы
Қазіргі таңда Қазақстан экономикасы жан-жақты цифрлық жаңғыру кезеңін бастан өткеріп отыр. Бұл үдеріс жаңа технологияларды игеру мен өндіріс тиімділігін арттыруды көздей отырып, ең алдымен адам капиталын дамытуды талап етеді. Осы тұрғыда білім беру жүйесінің рөлі ерекше.
«Келешек мектептері» ұлттық жобасы аясында жоспарланған 217 мектептің 150-і бүгінде өз жұмысын бастап кетті. Қалған білім ордаларының құрылысы алдағы үш айда аяқталмақ. Бұл – еліміздің білім беру инфрақұрылымын жаңа сапаға көтерудің нақты көрінісі.
Жасанды интеллект және жаңа буын мамандары
Цифрлық технологиялар еңбек нарығын түбегейлі өзгертуде. Бүгінде әлемде жасанды интеллект (AI) саласында жұмыс істей алатын мамандарға сұраныс күрт өсіп келеді. Осыған орай, Al-Sana бағдарламасы іске қосылып, 100 мыңға жуық студент жоғары технологиялық жобаларға тартылуда.
Алайда бұл бағыттағы білім мен дағды мектеп қабырғасынан қалыптасуы тиіс. Сондықтан мектеп оқушыларына арналған жасанды интеллект негіздері бойынша бағдарлама мен оқу материалдарын әзірлеу жоспарлануда. Мұғалімдердің де AI технологияларын меңгеру дағдыларын дамыту – уақыт талабы.
«Qazaq Digital Mektebi» атты қашықтан оқытуға арналған цифрлық мектеп үлгісін енгізу – ауылдық жердегі білім сапасын арттырудың тиімді шешімі болмақ.
Білім мен ғылымның өзара байланысы
Еліміз білім экономикасына бет бұрып отыр. Бұл ретте ғылым, білім және инновация салаларын басқарудың жаңа тәсілдерін үйлестіру қажет. Ғылым саласында әлі де мемлекеттің үлесі басым болғанымен, инвестицияның қайтарымы жеткіліксіз.
Осыған байланысты инновациялық саясатты Ғылым және жоғары білім министрлігінің құзырына беру, ғылыми институттар мен жоғары оқу орындарының үйлестіруін күшейту ұсынылады.
Жасанды интеллектті белсенді қолданатын университеттерге дербестік пен академиялық еркіндік берудің уақыты келді. Сонымен қатар, талантты зерттеушілерді қолдау мен шетелден білікті кадрларды елге тарту – маңызды басымдықтардың бірі.
Жұмысшы мамандықтарының беделін көтеру
Президенттің бастамасымен 2025 жыл – Жұмысшы мамандықтары жылы деп жарияланды. Бұл шешімнің астарында нақты экономикалық және әлеуметтік себептер бар.
Қазір елімізде түрлі салаларда мыңдаған бос жұмыс орындары бар. Олардың бір бөлігі шетелдік жұмысшылармен толтырылуда. Ал жыл сайын мемлекет есебінен инженер, құрылысшы, ауыл шаруашылығы мамандары даярланғанымен, түлектердің көбі өз саласында жұмыс істемейді.
Жұмысшы мамандығы – қоғам тірегі. Сондықтан мемлекет еңбек адамының мәртебесін арттыруға, жалақыны әділ белгілеуге, және өндірістік мамандықтарды насихаттауға ерекше назар аударуы қажет.
Көші-қон және инфрақұрылым мәселесі
Еңбек нарығын реттеу мен көші-қон үдерісін басқару үшін орталықтандырылған цифрлық жүйе құру міндеті тұр. Қазіргі кезде Астанаға ішкі көші-қонның артуы қаланың инфрақұрылымына зор салмақ түсіріп отыр.
Соңғы үш жылда елорда тұрғындарының саны 250 мыңға артқан. Қала 1,9 миллион адамға қызмет көрсетіп отыр, бұл ресми тіркелген халық санынан айтарлықтай көп. Осыған байланысты әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымға жүктеме күшейді.
Мәселені шешу үшін Үкімет өңірлердің әлеуметтік және экономикалық тартымдылығын арттыратын жаңа орталықтар құруға, сондай-ақ аймақтардағы әлеуметтік төлемдерді біріздендіруге бағытталған шаралар қабылдауы керек.
Әлеуметтік саясат пен демография
Мемлекет әлеуметтік міндеттерден бас тартпайды, бірақ масылдық пен әлеуметтік алаяқтыққа жол бермеу маңызды. Бұл бағытта әлеуметтік төлемдерді оңтайландыру және нақты мұқтаж жандарға көмек көрсету тетіктері жетілдірілуі тиіс.
Стратегиялық жоспарлау агенттігі базасында Демографиялық үрдістерді талдау және болжау орталығы құрылып, жасанды интеллект негізінде халық саны мен еңбек нарығының динамикасын болжау жүйесі енгізілмек.
Зейнетақы жүйесінің тұрақтылығы да назарда. Азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру мақсатында «Қарызсыз қоғам» жобасы жалғасын табуда, былтырдың өзінде 845 мың адам осы жоба арқылы көмек алған.
Денсаулық сақтау мен аймақтық даму
«Ауылда денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы аясында 540 жаңа медициналық нысан пайдалануға берілді, жыл соңына дейін тағы 115 нысан іске қосылады. Мемлекет пен жеке сектордың серіктестігі аясында денсаулық сақтау жүйесі жаңа деңгейге көтеріледі.
Сонымен қатар, фармацевтика өнеркәсібін дамыту және өзімізде дәрі-дәрмек өндірісін жолға қою – стратегиялық бағыттардың бірі.
Қауіпсіз Қазақстан және мәдени өрлеу
Жол қауіпсіздігі мәселесі әлі де өзекті. Жыл басынан бері 22 мыңнан астам жол-көлік оқиғасы тіркелген. Осыған байланысты Үкімет жол қозғалысы мәдениетін арттыру, электросамокат қозғалысын реттеу және жол инфрақұрылымын жаңарту шараларын күшейтеді.
Мәдениет пен спорт саласы да назардан тыс қалмайды. Өнер адамдарына қолдау көрсетіліп, спорт инфрақұрылымы мен бұқаралық спортты дамытуға басымдық беріледі.
Футбол клубтарын жекешелендіру және коммерцияландыру қазақстандық спорт индустриясын жаңа деңгейге шығарады.
Қорытынды
2025 жыл – еңбек пен адам капиталының жылы. Ел дамуының басты тірегі – еңбекқор, білімді және білікті адам.
Мемлекет пен қоғамның бірлескен күш-жігері арқылы жұмысшы мамандықтарының беделі артып, экономика мен әлеуметтік жүйенің жаңа моделі қалыптаспақ.