Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің 2025 жылғы «Жасанды интеллект дәуіріндегі Қазақстан: өзекті мәселелер және оны түбегейлі цифрлық өзгерістер арқылы шешу» атты Жолдауында ел дамуының негізгі қағидаты ретінде «Заң және тәртіп» ұғымын ерекше атап өтті.
Президент бұл қағидатты мемлекеттік құрылым мен қоғам өмірінің іргетасы деп бағалап, әр азаматтың құқықтық жауапкершілігі мен қоғамдық тәртіпті сақтау мәдениетін арттырудың маңыздылығын баса айтты.
Осы тұста елдің құқықтық саясатының өзегі саналатын «нөлдік төзімділік» қағидаты – тек құқық қорғау саласының емес, бүкіл қоғамның тәртіп пен әділдікке деген көзқарасын қалыптастыратын идеологиялық бағыт ретінде өзектіленіп отыр.
Нөлдік төзімділік саясаты дегеніміз не?
«Нөлдік төзімділік» (Zero Tolerance) – құқық бұзушылықтың кез келген түріне, оның ауқымы мен ауырлығына қарамастан, шұғыл және нақты шара қолдануды көздейтін саясат.
Бұл ұстаным алғаш рет АҚШ-та қоғамдық тәртіпті сақтау, ұсақ құқық бұзушылықтардың алдын алу және қылмыстың өсуін тежеу мақсатында енгізілген.
Қазақстан жағдайында бұл ұғым қоғамдық тәртіпті нығайту, азаматтардың заңға құрметін арттыру және құқық бұзушылықтың алдын алу саясатының маңызды бөлігіне айналды.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, елімізде 2025–2030 жылдарға арналған «Заң және тәртіп» тұжырымдамасы қабылданды. Оның негізгі мақсаты – қоғамда құқықтық мәдениет қалыптастыру және құқық бұзушылыққа төзімсіздік қағидатын орнықтыру.
Тәртіпке бағынған ел – тұрақты ел
Құқықтық мемлекет қалыптастыру жолында тек жазалау емес, ең алдымен алдын алу және құқықтық сана қалыптастыру басымдыққа ие болуы тиіс.
Түркістан облысында да бұл бағытта ауқымды жұмыстар жүзеге асырылуда. Полиция департаменттері мен жергілікті атқарушы органдардың бірлескен профилактикалық шаралары нәтижесінде қоғамдық тәртіпті бұзу, тұрмыстық зорлық-зомбылық және экологиялық құқық бұзушылықтар бойынша көрсеткіш едәуір азайды.
Мысалы, жыл басынан бері облыс аумағында 8 мыңнан астам әкімшілік құқық бұзушылықтың алдын алу фактілері тіркеліп, тиісті шаралар қабылданған. Бұл көрсеткіш тұрғындардың құқықтық мәдениетінің артып келе жатқанын аңғартады.
Нөлдік төзімділік және қоғамдық сана
Қоғамдық өмірде ұсақ құқық бұзушылықтарға көз жұма қарау — үлкен қылмыстардың өсуіне жол ашады.
Сондықтан «нөлдік төзімділік» саясатының басты мақсаты – азаматтардың бойында тәртіпке деген жауапкершілікті, заңға құрметті және ортақ құндылықтарға адалдықты қалыптастыру.
Бұл бағытта:
-
Полиция мен әкімдік бірлесіп рейдтік тексерістер жүргізеді;
-
Құқықтық ағарту іс-шаралары, жастармен кездесулер мен дөңгелек үстелдер өтуде;
-
Пробацияда тұрған және әлеуметтік әлсіз топтармен жұмыс жүргізіледі;
-
Қоғамдық орындарда бейнебақылау жүйесі мен «Сергек» жобасы арқылы тәртіпті бақылау күшейтілді.
Мұның барлығы құқық бұзушылықтың алдын алып, азаматтардың заңды сақтауға деген ішкі мәдениетін арттыруға бағытталған.
Тәртіп пен әділдік – мемлекеттің сенімді тірегі
«Нөлдік төзімділік» саясаты – тек полицияның емес, әрбір азаматтың қатысуын қажет ететін қоғамдық келісімнің формуласы.
Бұл қағида қоғамда сенім мен қауіпсіздік сезімін қалыптастырудың, азаматтардың конституциялық құқықтарын қорғаудың, сондай-ақ әділдік пен заң үстемдігін орнатудың басты тетігі болып саналады.
Президент атап өткендей:
«Заң мен тәртіп бар жерде – елдік пен бірлік бар. Тәртіпсіз қоғамның болашағы болмайды.»
Қорытынды
Құқық бұзушылыққа нөлдік төзімділік – бұл жазалауға емес, тәртіп пен әділдік мәдениетін орнықтыруға бағытталған саясат.
Ол қоғамдағы сенім мен тұрақтылықтың, ал мемлекет үшін – даму мен өркендеудің кепілі.
Әрбір азамат өз орнында заңды құрметтеп, жауапкершілік танытқанда ғана елде шын мәніндегі әділетті қоғам қалыптасады.