Адамзат тарихының барлық кезеңінде еңбек — адам өмірінің ең басты негізі болып келген. Еңбек арқылы адам өз қажеттіліктерін өтейді, қоғамға пайда тигізеді, рухани және материалдық байлық жасайды. Сондықтан да еңбексүйгіштікке баулу — тұлға тәрбиесінің өзегі, ұлттық мінездің айнасы, адамгершілік пен жауапкершіліктің бастауы.
Қазақ халқы ежелден «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей», «Еңбек түбі — береке» деп, маңдай термен табылған нанның қадірін ерекше бағалаған. Бұл — ұлттың дүниетанымында еңбектің тек күнкөріс құралы емес, рухани кемелденудің жолы екенін көрсетеді.
Еңбексүйгіштік — бұл адамның өз ісіне адал қарауы, жауапкершілікпен орындауы, еңбектен қуаныш пен қанағат таба білу қасиеті. Еңбексүйгіш адам өмірдің қиын сәттерінде де мойымайды, табандылық пен шыдамдылық танытады.
Мұндай қасиет өздігінен қалыптаспайды — ол тәрбие мен үлгінің нәтижесінде дамиды.
Адамның еңбекке деген көзқарасы оның ішкі мәдениетін, мінезін және өмірге деген ұстанымын көрсетеді. Ал еңбекқор қоғам — дамыған, берекелі қоғам.
Еңбек тәрбиесінің іргетасы ең алдымен отбасында қаланады. Баланы жасынан ата-анасының еңбегін құрметтеуге, тұрмыстық істерге араласуға, өз еңбегінің нәтижесін сезінуге баулу — үлкен өмірге дайындайтын маңызды қадам.
Мысалы, ата-анасы баланы үй жинауға, бау-бақшаға көмектесуге, жануарларды күтуге жұмылдырса — бұл баланың еңбекке деген сүйіспеншілігін арттырады. Ол өз еңбегінің нәтижесін көріп, соған қуана білуге үйренеді.
Отбасындағы еңбек дағдысы кейін баланың өмірлік көзқарасын, жауапкершілігін және ұжымда жұмыс істеу қабілетін қалыптастырады.
Мектеп — баланың екінші үйі, ал ұстаз — өмірлік бағыт беруші тұлға. Сол себепті мектептегі еңбек тәрбиесі — баланың бойында табандылық пен еңбексүйгіштік қасиеттерін дамытуда шешуші рөл атқарады.
Еңбек сабақтары, шығармашылық үйірмелер, қоғамдық жұмыстар, экологиялық және еріктілік акциялар — барлығы да жас ұрпақты еңбекке үйретудің тиімді жолдары.
Мұндай іс-шаралар арқылы балалар ұжымдық жұмысқа бейімделіп, бір-біріне көмектесуді, ортақ мақсатқа жету жолында күш біріктіруді үйренеді.
Сонымен қатар, қоғам тарапынан еңбек адамының беделін арттыру да маңызды. Өндірісте, ауыл шаруашылығында, білім мен медицина саласында еңбек етіп жүрген адамдардың табысты тәжірибесін насихаттау — жастарды еңбекке ынталандырады.
Қазақ мәдениетінде еңбек ұғымы әрқашан қасиетті түсінікпен байланысқан. «Адал еңбек – ердің ырысы», «Еңбек — ердің жыры» деген мақалдар халықтың өмірлік философиясын көрсетеді.
Еңбексүйгіштік – жай ғана физикалық әрекет емес, ол – рухани мәдениет, ар-намыс пен борыш сезімінің көрінісі.
Ұлттық тәрбиеде баланы еңбекке баулумен қатар, еңбекті қадірлеу де басты бағыт болып табылады. Мысалы, қазақтың дәстүрлі тәрбиесінде балаға мал бағу, егін егу, қолөнермен айналысу арқылы өмірлік тәжірибе дарытқан. Бұл — ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан еңбек мектебі.
Бүгінгі технология мен цифрлық дәуірде жастардың көбісі жеңіл жолмен жетістікке жетуді армандайды. Алайда кез келген табыстың артында табанды еңбек, білім және тәжірибе бар екенін түсіндіру – педагогтар мен ата-аналардың басты міндеті.
Қазіргі қоғамда еңбексүйгіштік тек физикалық еңбекпен шектелмейді. Зияткерлік еңбек, шығармашылық, инновациялық ойлау — барлығы да еңбектің жаңа түрлері. Сондықтан жастарды әр саладағы еңбекке құрметпен қарауға үйрету — ел дамуының маңызды кепілі.
Еңбек — адамның өз-өзін тануы мен дамуының негізгі құралы. Адам өз еңбегі арқылы қабілетін ашады, мақсат қояды, жетістікке жетеді.
Еңбексүйгіш адамда шыдамдылық, табандылық, жауапкершілік, іскерлік, ұқыптылық сияқты қасиеттер қалыптасады. Бұл қасиеттер кез келген салада табысқа жетудің негізін қалайды.
Мысалы, оқушы сабағына ынтамен дайындалса — ол білімге еңбектеніп жатыр; спортшы жаттығудан шаршамай, өз нәтижесін арттырса — ол да еңбектің жемісін көреді. Еңбек — адамды өсіретін ең үлкен мектеп.
Қоғамның экономикалық және рухани дамуы әрбір азаматтың еңбегіне тікелей байланысты. Егер әр адам өз ісіне адал болса, ұжымдық жауапкершілік пен өзара сыйластық артады.
Еңбексүйгіш ұлт — бәсекеге қабілетті ұлт. Сондықтан еңбек мәдениетін қалыптастыру — ұлттық идеологияның бір бөлігі болуы тиіс.
Мемлекет деңгейінде жастарды кәсіптік білімге, өндірістік тәжірибеге және қоғамдық еңбекке баулу шараларын күшейту — бұл бағыттағы нақты қадамдардың бірі.
Еңбексүйгіштікке баулу – ұлт болашағының кепілі. Еңбек адамды шыңдайды, рухани байытады, өмірге мән береді.
Еңбекке құрметпен қараған, маңдай терін қадірлей білетін ұрпақ қана елді алға жетелей алады.
Сондықтан отбасы, мектеп және қоғам бірлесе отырып, жас ұрпақтың бойына еңбексүйгіштік қасиетті сіңіруі – баршамыздың ортақ борышымыз.
🌿 «Еңбексүйгіштік – табыстың, рухтың және бақыттың бастауы» деген қағиданы ұмытпайық.
Жастарды еңбекке, табандылыққа және елге қызмет етуге баулу — жарқын болашаққа бастайтын ең сенімді жол.