Шымкент қаласы, Қазақстанның үшінші ірі қаласы ретінде, соңғы жылдары қоғамдағы әлеуметтік мәселелермен белсенді түрде күресіп келеді. Бұл мәселелердің ішінде жастар арасындағы құқық бұзушылықтар, жол қауіпсіздігі және басқа да құқық бұзушылықтар маңызды орын алады. Әсіресе, жастар арасында құқық бұзушылықтардың артуы қоғамда алаңдаушылық тудырады, ал жол қауіпсіздігі мен қоғамдық тәртіпті сақтау мәселелері қаланың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ерекше маңызды.
1. Жастар арасындағы құқық бұзушылықтар: жағдай және себептері
Шымкент қаласында жастар арасындағы құқық бұзушылықтар соңғы жылдары өскенін байқап отырмыз. Бұл құқық бұзушылықтардың көбінесе сотқа дейінгі тергеу барысында анықталған фактілер мен статистика бойынша бағалауға болады. Жастар арасында кездесетін ең жиі құқық бұзушылық түрлері:
-
Кішкентай және орташа қылмыстар: ұрлық, бұзақылық, жалған ақпарат тарату, денсаулыққа зиян келтіру.
-
Тәртіпсіздік: қоғамдық орындарда алкоголь ішіп, темекі шегу, қоғамдық тәртіпті бұзу.
-
Жол қозғалысы ережелерін бұзу: көлік жүргізу кезінде мас күйінде болу, жаяу жүргіншілердің ережесін бұзу.
Құқық бұзушылықтардың себептері әртүрлі әлеуметтік факторларға байланысты болуы мүмкін, олар арасында:
-
Отбасы мәселелері: отбасы ішіндегі мәселелер, ата-ана тарапынан бақылаудың болмауы немесе әлсіздігі.
-
Қоғамдық орта: көшедегі теріс ықпалдар, жаман әдеттердің үлгі болуы, әлеуметтік желілердегі кері әсер.
-
Білім деңгейінің төмендігі: жастардың құқықтық сауаттылығының төмен болуы, заңды білмейтіндігі.
Шымкент қаласының құқық қорғау органдары мен жергілікті билік жастарды тәрбиелеу және олардың құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында түрлі шаралар өткізуге тырысуда. Оған, мысалы, профилактикалық кездесулер, тренингтер мен дәрістер кіреді. Жергілікті полиция департаменті жастар арасында құқық бұзушылықты болдырмау үшін мектептер мен колледждерде арнайы дәрістер мен түсіндірме жұмыстарын жүргізуде.
2 Жол қауіпсіздігі мәселелері
Жол қауіпсіздігі — қаладағы маңызды мәселелердің бірі болып қала береді. Шымкент қаласында көлік қозғалысы мен жаяу жүргіншілер арасындағы жол апаттары жиі тіркелуде. 2023 жылы қалада орын алған жол апаттарының негізгі себептері:
-
Жылдамдық режимін сақтамау;
-
Жаяу жүргіншілердің ережелерді бұзуы;
-
Алкоголь ішіп көлік жүргізу;
-
Көлік жүргізушілерінің жауапсыздығы.
Қаланың көлік ағыны мен жаяу жүргіншілердің тығыздығын ескергенде, жол қозғалысы ережелерін сақтау мәселесі аса өзекті болып табылады. Жастар арасында жол ережелерін бұзу мен жолда абайсыздық таныту фактілері көбейіп отыр. Көлік жүргізушілерінің тарапынан да жол қозғалысы ережелерін бұзу байқалады, бұл жастарды үлгі ретінде қабылдап, олардың тәртібіне әсер етеді.
Жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қалалық полиция департаменті түрлі профилактикалық іс-шаралар жүргізеді. Бұған жолда тұрған полиция инспекторларының тексерулері, жаяу жүргіншілерге арналған белгілер мен «жаяу жүргінші» аймақтарының жасалуы кіреді. Сонымен қатар, жастарды оқыту және ақпараттандыру мақсатында көлік жүргізушілеріне арналған арнайы тренингтер ұйымдастырылуда.
3. Басқа да құқық бұзушылықтар мен алдын алу шаралары
Шымкентте жастар арасындағы басқа да құқық бұзушылықтар ретінде маскүнемдік, нашақорлық, қоғамдық тәртіпті бұзу сияқты мәселелер орын алуда. Бұл қылмыстар мен құқық бұзушылықтар көбінесе жастардың психологиялық және әлеуметтік жағдайымен байланысты. Сонымен қатар, қоғамдық орындарда болатын тәртіпсіздіктер, жасөспірімдер арасындағы ұрлық, әлімжеттік және ұрыс-керіс сынды жағдайлар көбейіп барады.
Құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында қала әкімдігі мен полиция департаменті арнайы профилактикалық іс-шаралар мен заңды түсіндіру жұмыстарын жүргізуде. Осы бағыттағы шаралар:
-
Жастарды қоғамға бейімдеу: әлеуметтік және білім беру бағдарламалары арқылы жастарды пайдалы істермен айналысуға тарту.
-
Жеке тұлғалардың құқықтық сауаттылығын арттыру: мектептер мен жоғары оқу орындарында заңгерлермен сабақтар өткізу.
-
Психологиялық көмек көрсету: жастардың әлеуметтік мәселелерін шешуге бағытталған көмек көрсету бағдарламаларын іске қосу.
Шымкент қаласында жастар арасындағы құқық бұзушылықтар мен жол қауіпсіздігі мәселелері қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ерекше маңызды болып қала береді. Жастар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу мен олардың құқықтық сауаттылығын арттыру үшін кешенді шаралар қажет. Қалалық полиция департаменті мен жергілікті билік осы бағытта ауқымды жұмыстар жүргізіп келеді. Алдағы уақытта бұл жұмыстарды күшейту мен жаңа бағдарламаларды енгізу арқылы қаладағы құқық бұзушылықтардың санының төмендеуіне қол жеткізуге болады.