Қазақстан халқының саны жыл сайын тұрақты өсіп келеді. Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша ел халқы 20 миллион 370 мыңнан асты. Бұл – жыл басынан бері 87 мыңнан астам адамға көбейгенін көрсетеді.
Оның ішінде 80 мыңға жуығы табиғи өсім есебінен, яғни туу мен өлім арасындағы айырмашылықтың нәтижесінде, ал 7 мыңнан астамы көші-қон арқылы тіркелген. Бұл жалпыұлттық деңгейде оң демографиялық үрдістің бар екенін айғақтайды.
Алайда өңірлер арасындағы жағдай біркелкі емес. Соның ішінде Түркістан облысы ерекше назар аударуды қажет етеді.
Түркістан облысы – еліміздегі ең көп бала дүниеге келетін өңірлердің бірі. 2025 жылдың алғашқы үш айында облыстағы табиғи өсім 15 372 адамды құраған.
Әр мың тұрғынға шаққанда туу көрсеткіші 21,27 баладан келеді. Бұл көрсеткіш бойынша Түркістан Маңғыстау облысынан кейінгі екінші орында.
Табиғи өсімнің жоғары болуы өңір халқының жас құрылымының жас екенін және демографиялық әлеуеттің мықтылығын көрсетеді.
Дегенмен бұл оң көрсеткіштің өзіне көші-қонның теріс балансы әсер етіп отыр.
2025 жылдың алғашқы тоқсанында Түркістан облысынан 18 421 адам басқа өңірлерге қоныс аударған.
Яғни дәл осы кезеңде облыстан кеткендердің саны дүниеге келгендерден 3 мың адамға жуық көп болды.
Көші-қон бағыттарына қарасақ, адамдар көбінесе Астана, Алматы, Шымкент сияқты ірі мегаполистерге көшуге бейім.
Мысалы:
-
Астанаға – 17 579 адам,
-
Алматыға – 8 725 адам,
-
Шымкентке – 3 208 адам,
-
Алматы облысына – 2 593 адам көшіп барған.
Бұл аймақтарда көші-қон балансы оң болып отыр, ал Түркістан облысында, керісінше, кетушілер келушілерден көп.
Мамандардың айтуынша, көші-қонның басты себептері:
-
жұмыссыздық деңгейі,
-
әлеуметтік инфрақұрылымның жеткіліксіздігі (мектеп, аурухана, балабақша тапшылығы),
-
тұрғын үй мен өмір сапасына қатысты мәселелер.
Облыс басшылығы бұл бағыттарда нақты шаралар қабылдауда.
Қазір өңірде жұмыспен қамту бағдарламалары, жаңа әлеуметтік нысандар салу жобалары, сондай-ақ ауылдық жерлерде тұрғын үй инфрақұрылымын дамыту бойынша кешенді жұмыстар жүргізілуде.
Халық санының біршама азаюына қарамастан, Түркістан облысы республика бойынша екінші орында тұр.
Қазіргі уақытта мұнда 2 млн 150 мыңнан астам адам тұрады.
Одан жоғары тек Алматы қаласы ғана.
Алайда егер көші-қонның теріс үрдісі жалғаса берсе, бұл көрсеткіш алдағы жылдары төмендеуі мүмкін деген болжам бар.
Бүгінде Қазақстанда урбанизация деңгейі 63%-ға жеткен.
Яғни халықтың үштен екі бөлігі қалада, ал 37%-ы ауылдық жерлерде тұрады.
Түркістан облысы ауылшаруашылық бағыттағы өңір болғандықтан, жастардың қала өміріне ұмтылысы табиғи құбылыс.
2024 жылмен салыстырғанда 2025 жылдың алғашқы жартысында ел ішіндегі көші-қон көлемі 18,4%-ға артқан.
Бұл – елде халықтың мобильділігі өсіп келе жатқанын білдіреді.
Демографиялық өсім тек туу көрсеткішімен шектелмейді.
Егер көші-қон теріс нәтиже көрсетсе, табиғи өсімнің жоғары болуы халық санының тұрақты артуын қамтамасыз ете алмайды.
Түркістан облысы үшін басты міндет – жоғары туу көрсеткішін өңірде тұрақты өмір сүру тартымдылығымен ұштастыру.
Бұл үшін әлеуметтік жағдайды жақсарту, экономикалық мүмкіндіктерді кеңейту және жастарды өңірде қалдыруға бағытталған жобалар маңызды рөл атқарады.