Еліміздің дамуы мен тұрақтылығы тікелей заңның үстемдігі мен әділеттіліктің сақталуына байланысты. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев жариялаған «Әділетті Қазақстан – бәріміз үшін және әрқайсымыз үшін» тұжырымдамасы қоғамның барлық саласында заң мен тәртіпті күшейтуге бағытталған. Осы бағыттағы маңызды бастамалардың бірі – «Заң және тәртіп» нарративі мен «Қауіпсіз қоғам» жобасы болып табылады. Бұл бастамалар мемлекеттің құқықтық жүйесін жетілдіруге, азаматтардың қауіпсіздігі мен құқықтарын қорғауға және құқық бұзушылыққа «нөлдік төзімділік» қағидатын орнықтыруға негізделген.
Түркістан облысы – еліміздегі әлеуметтік-экономикалық, мәдени және демографиялық тұрғыдан ең ірі өңірлердің бірі. Мұнда қауіпсіздік пен құқықтық мәдениетті қалыптастыру мәселесі ерекше мәнге ие. Соңғы жылдары облыста құқық қорғау және арнайы органдардың қызметін жетілдіру, халықпен кері байланыс орнату, тұрмыстық және жастар арасындағы құқық бұзушылықтың алдын алу бағытында кешенді шаралар қолға алынды.
Президент Тоқаев өз Жолдауларында «Заңның үстемдігі – мемлекет тұрақтылығының басты кепілі» екенін бірнеше рет атап өтті. Бұл қағида Түркістан облысының құқық қорғау жүйесінде де басты бағытқа айналып отыр.
Облыс әкімдігі, прокуратура, полиция департаменті және сот органдары бірлесе отырып, құқықтық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздікті нығайтуға бағытталған бірыңғай саясат жүргізуде.
Мысалы, облыста құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында «Түнгі қаладағы балалар», «Құқықтық тәрбие», «Ауыл – қауіпсіз аймақ» акциялары тұрақты түрде өткізіліп келеді.
Сонымен қатар, заң үстемдігін қамтамасыз ету тек жазалау емес, алдын алу мен түсіндіру жұмыстарын күшейтуді де қамтиды. Халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру – қауіпсіз қоғам құрудың негізі. Осы мақсатта Түркістан облыстық Әділет департаменті мен прокуратура бірлесіп, «Әр ауылға – құқықтық кеңесші» жобасын іске қосты. Бұл жоба арқылы ауыл тұрғындарына тегін құқықтық көмек көрсетіліп, азаматтардың өз құқықтарын қорғау тетіктері түсіндірілуде.
2024 жылдан бастап ел бойынша енгізілген «Заң және тәртіп» нарративі құқық қорғау жүйесінің қызметін жаңа деңгейге көтерді. Түркістан облысында бұл бастама нақты нәтижелермен жалғасуда.
Біріншіден, құқық қорғау қызметінің ашықтығы мен есептілігі артып келеді. Полиция департаменті мен прокуратура әлеуметтік желілер мен қоғамдық қабылдаулар арқылы халықпен тұрақты байланыс орнатты. Әр аудан мен қалада «Халықтық бақылау кеңестері» құрылып, полиция мен тұрғындар арасындағы сенімді нығайтты.
Екіншіден, қоғамдық тәртіпті сақтау бағытында «нөлдік төзімділік» саясаты енгізілді. Бұл саясаттың мақсаты – ұсақ құқық бұзушылықтарға да бейжай қарамау. Мысалы, қоқыс тастау, қоғамдық орындарда бейәдеп мінез-құлық көрсету немесе жол ережесін бұзу фактілері де құқық бұзушылық ретінде қаралып, тиісті шара қолданылады. Бұл тәсіл қоғамда тәртіп пен өзара құрмет мәдениетін қалыптастыруға ықпал етуде.
«Қауіпсіз қоғам» жобасы – халық сенімінің көрсеткіші
«Қауіпсіз қоғам» жобасы – тек полицияның емес, бүкіл қоғамның ортақ ісі. Түркістан облысында бұл жоба бірнеше бағыт бойынша іске асуда:
Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
Полиция қызметкерлері мен жергілікті атқарушы органдардың бірлескен рейдтері нәтижесінде тұрмыстық зорлық-зомбылық, алаяқтық және кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтар айтарлықтай азайды.
Бейнебақылау жүйесін кеңейту.
Түркістан, Кентау, Сайрам және Келес аудандарында 10 мыңнан астам бейнекамера орнатылды. Бұл – қылмыстарды жедел анықтап, ашылу деңгейін арттырды.
Жастар мен мектеп оқушылары арасындағы алдын алу шаралары.
2025 жылдың бірінші жартысында облыстың барлық мектептерінде «Құқық сабағы» жобасы іске қосылды. Полиция қызметкерлері мен психологтар оқушыларға құқықтық мәдениет пен киберқауіпсіздік тақырыптарын түсіндіреді.
Әйелдер мен балалардың қауіпсіздігі.
«Қауіпсіз аула», «Зорлықсыз өмір» акцияларының арқасында тұрмыстық зорлық-зомбылық фактілері бойынша хабар беру саны артты, бұл халықтың құқық қорғау органдарына сенімінің өскенін көрсетеді.
Халық сенімі – құқық қорғау жүйесінің тиімділігін бағалайтын басты өлшем. Соңғы жылдары Түркістан облысында бұл бағытта нақты өзгерістер байқалады.
2025 жылғы әлеуметтік зерттеу нәтижелеріне сәйкес, облыс тұрғындарының 68%-ы полиция қызметіне сенім білдіреді, бұл көрсеткіш 2022 жылмен салыстырғанда 15%-ға жоғары. Бұл – ашықтық, диалог және халыққа қызмет ету қағидаларының жемісі.
Құқық қорғау органдарының материалдық-техникалық базасы да жаңартылуда. Жаңа патрульдік көліктер, заманауи цифрлық байланыс құралдары мен деректерді талдау жүйелері енгізілді. Сонымен бірге, полиция қызметкерлерінің кәсіби даярлығы мен этикалық жауапкершілігіне баса назар аударылып отыр.
Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде цифрландыру шешуші рөлге ие. Түркістан облысында «Smart Qogam» пилоттық жобасы жүзеге асырылуда. Бұл жүйе бейнебақылау, электронды өтініштер, тұрғындардың шағымдарын онлайн қабылдау және шұғыл әрекет ету қызметтерін біріктіреді.
Мысалы, «102» жүйесіне келіп түскен хабарламалар автоматты түрде полицияның бірыңғай базасына тіркеліп, жауапты қызметкерлерге жедел жолданады. Нәтижесінде құқық бұзушылықтарға әрекет ету уақыты 20%-ға қысқарды.
Қоғамдық сана мен құқықтық мәдениетті қалыптастыру
Қауіпсіз қоғам құру тек мемлекеттік органдардың емес, әрбір азаматтың борышы. Сол себепті Түркістан облысында құқықтық мәдениетті арттыруға бағытталған ақпараттық және ағартушылық жобалар іске асырылып жатыр.
Мысалы, облыстық ақпараттық топтар елді мекендерді аралап, тұрғындарға заң нормаларын түсіндіреді, жастар арасында құқықтық сауаттылық тренингтерін өткізеді. БАҚ пен әлеуметтік желілерде құқықтық тәрбие мен заңға құрмет тақырыптары кеңінен насихатталуда.
Түркістан облысында «Заң және тәртіп» нарративі мен «Қауіпсіз қоғам» жобасының табысты жүзеге асуы – құқықтық мемлекет қалыптастыру жолындағы нақты қадам. Бұл тек аймақтық емес, ұлттық деңгейдегі бастама.
Заңның үстемдігі мен әділеттілік қағидаттарын орнықтыру – қоғамның тұрақтылығының және азаматтардың өз мемлекетіне деген сенімінің кепілі. Түркістан өңірінде жүзеге асып жатқан тәжірибе басқа облыстар үшін де үлгі боларлық.
Әділетті қоғам – тәртіп пен сенімнен басталады. Ал заң үстемдігі – сол әділеттіліктің ең берік тірегі.,