Қазақстан өңдеу өнеркәсібінің дамуына жаңа серпін беретін кезеңге қадам басты. Соңғы бес жылда бұл салада бірқатар жетістіктерге қол жеткізілді. Мәселен, өңдеу өнеркәсібінің жалпы қосымша құны екі есе өсіп, 17 триллион теңгеге жуықтады. Ал оның жалпы ішкі өнімдегі үлесі 12,4 пайызға жетті.
Былтырғы жылдың өзінде елімізде 163 жаңа өндіріс орны іске қосылып, 12,5 мың тұрақты жұмыс орны ашылды. Алматы, Қостанай, Қарағанды және Атырау облыстарында машина жасау мен металлургия салаларында ірі кәсіпорындар жұмысын бастады. Биыл Алматыда түрлі автокөліктер шығаратын еліміздегі ең ірі өндіріс орны іске қосылды.
Алайда бұл көрсеткіштер жеткіліксіз. Экономиканы әртараптандыруды жаңа деңгейге көтеру қажет. Ішкі және сыртқы нарықта бәсекеге қабілетті, терең өңделген өнім шығаруға басымдық берілмек.
Өңдеу саласындағы жүйелілік пен үйлестіру қажет
Қазіргі таңда саланы қолдау шаралары әртүрлі институттар арқылы жүйесіз жүзеге асуда. Бұл кәсіпкерлерге түсініксіздік тудырады. Сондықтан барлық процестерді үйлестіріп, нақты тәртіпке келтіру міндеті тұр.
Тау-кен металлургиясы – индустрияның тірегі
Тау-кен металлургиясы қашанда еліміздің индустриалды дамуының сенімді тірегі болып келеді. Саланың экономикадағы үлесі – 8 пайыз. Әсіресе сирек кездесетін металдар мен өзге де стратегиялық материалдарды терең өңдеудің әлеуеті зор.
Жаһандық үрдістерге сәйкес, Қазақстан осы саладағы өндіріс пен сауда жүйесінде өз орнын нығайта алады. Алдағы үш жылда тау-кен саласында жоғары технологиялық өнім шығаратын кемінде үш кәсіпорын іске қосылмақ.
Көмірсутегі және газ-химия өндірісі
Үкімет көмірсутегі шикізатын терең өңдеуге бағытталған бірқатар ірі жобаны қолға алды. Атырауда ірі газ-химия кешенінің құрылысы басталды, ал Павлодарда сұйытылған газды өңдеу жобасы жүзеге асырылып жатыр.
Ілеспе газ бен сұйытылған мұнай газын тиімді пайдалану мәселесін түбегейлі қайта қарау қажет. Бұл ресурстарды толыққанды экономикалық артықшылыққа айналдыру – маңызды міндет. Сонымен қатар инвесторларға газ шикізатының үздіксіз жеткізілуіне кепілдік беретін жаңа тәсілдер әзірленеді.
Энергетикалық тұрақтылық және «жасыл» даму
Экономиканы цифрлық жаңғырту мен өндірісті кеңейту үшін жеткілікті электр энергиясы қажет. Осы бағытта қуат көздерін жаңғырту және баламалы энергия көздерін дамыту қарқын алуда.
Алдағы бес жылда қуаты 6,3 гигаватт болатын «жасыл» энергетика нысандары іске қосылады. Бұл еліміздегі жаңартылатын энергия үлесін айтарлықтай арттырады.
Ядролық энергетика және жаңа серіктестік
Қазақстанның тұрақты дамуы үшін ядролық энергетика бағыты стратегиялық маңызға ие. Алматы облысында алғашқы атом электр станциясы құрылысы «Росатоммен» бірлесіп басталды. Сонымен бірге Қытаймен атом саласындағы серіктестік туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.
Болашақта екінші және үшінші атом станцияларын салу жоспарланып отыр. Бұл еліміздің энергетикалық дербестігін қамтамасыз етуге және энергия тапшылығын болдырмауға бағытталған маңызды қадам.
Геологиялық барлау және цифрландыру
Еліміздің геологиялық барлау жүйесін жаңарту – тағы бір өзекті міндет. Қазіргі аэро-геофизикалық зерттеулер ескіргендіктен, цифрлық құралдар арқылы заманауи жер қойнауы картасын жасау көзделіп отыр.
Келесі жылдың ортасына дейін халықаралық стандарттарға сай сертификаты бар зертхана ашылады. Ол Ұлттық геологиялық қызмет базасында жұмыс істейді.
Барлық мәліметті жасанды интеллект арқылы жүйелеу, цифрландыру және барлау процестерін халықаралық стандарттарға сәйкестендіру – сала тиімділігін арттырады.
Қорытынды
Қазақстан өңдеу өнеркәсібін, тау-кен және энергетика секторларын кешенді дамыту арқылы экономиканың жаңа индустриялық үлгісін қалыптастыруда. Терең өңдеу, технологиялық жаңғырту және энергия тұрақтылығын қамтамасыз ету – елдің ұзақмерзімді экономикалық өсімінің басты кепілі.