Қазіргі кезеңде экономиканы жан-жақты цифрлық жаңғырту жұмыстары адам капиталын дамытуға қатысты жаңа міндеттер жүктеп отыр. Бұл процесте ең маңызды рөл білім беру саласына тиесілі. Ел болашағы — саналы, технологияны меңгерген ұрпақтың қолында.
«Келешек мектептері» ұлттық жобасы аясында жоспарланған 217 мектептің 150-і қазірдің өзінде пайдалануға берілді. Қалған мектептердің құрылысы алдағы үш айда аяқталмақ. Бұл – білім беру инфрақұрылымының жаңаруына және ауыл мен қала арасындағы сапалы білім алшақтығын азайтуға бағытталған нақты қадам.
Цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы еңбек нарығын түбегейлі өзгертіп жатыр. Әлемде жасанды интеллект пен жоғары технологиялар саласындағы мамандарға сұраныс артуда. Осыған байланысты «Al-Sana» бағдарламасы қолға алынды – ол 100 мыңға жуық студентті жоғары технологиялық жобаларға тартуға бағытталған.
Алайда, бұл бағыттағы құзыреттілік мектептен басталуы тиіс. Сондықтан оқушыларға арналған «Жасанды интеллект негіздері» пәнін енгізу және ұстаздарды жаңа технологиямен жұмыс істеуге үйрету – стратегиялық міндет.
Ауылдық өңірлерде сапалы білімге қолжетімділікті арттыру мақсатында «Qazaq Digital Mektebi» жобасы әзірленуде. Бұл шағын жинақты мектептерге арналған онлайн-платформа қашықтан оқыту және жасанды интеллект технологиясын қолдануға мүмкіндік береді. Мұндай жүйе ауыл балаларының да заманауи білім алуына жол ашады.
Қазақстан білім экономикасына көшіп келеді. Сондықтан ғылым, білім және инновация салаларын өзара байланысты басқару маңызды. Қазіргі таңда ғылым саласында мемлекеттің үлесі басым болғанымен, нәтижелілік деңгейі төмен. Жаңа патенттер мен технологиялар жеткіліксіз. Осыған орай инновациялық саясатты Ғылым және жоғары білім министрлігінің құзырына беру ұсынылды.
Ғылым академиясы мен министрлік ғылыми институттарды, жоғары оқу орындарын тиімді үйлестіруі тиіс. Университеттерге академиялық дербестік беру және дарынды зерттеушілерді қолдау шаралары да жалғасын табады.
Елімізге кәсіби даярлығы жоғары, білікті жұмысшылар қажет. Сол себепті 2025 жыл «Жұмысшы мамандықтары жылы» деп жарияланды. Қазір елімізде мыңдаған бос жұмыс орны бар, бірақ көп азаматтар мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Бұл үрдіс жеке де, ұлттық деңгейде де экономикалық тиімділік әкелмейді.
Мемлекет өндіріс саласында жұмыс істеуге ынталандыруды күшейтуге, жұмысшы мамандықтарының беделін арттыруға және оларға лайықты еңбекақы төлеуге басымдық бермек. Еңбек – ел дамуының басты құндылығы болуы тиіс.
Қазіргі таңда көші-қон процестерін бақылаудың бірыңғай цифрлық жүйесі жоқ. Бұл еңбек нарығы мен инфрақұрылымды жоспарлауға кедергі келтіреді. Үкімет ішкі және сыртқы көші-қон ағымын қадағалайтын ұлттық цифрлық жүйе енгізуі қажет.
Мысалы, соңғы жылдары Астана халқының саны шамадан тыс өсті — үш жыл ішінде 250 мың адамға артқан. Бұл қала инфрақұрылымына үлкен салмақ түсіріп отыр. Сондықтан елордаға бағытталған көші-қон ағынын теңестіру және басқа өңірлерді әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан тартымды ету қажет.
Мемлекет әлеуметтік қолдау шараларын қысқартпайды, бірақ олардың тиімділігін арттыру қажет. Қазір елде жүзден астам түрлі жеңілдік бар, бұл әлеуметтік масылдықтың өсуіне әсер етуде. Үкімет әлеуметтік төлемдерді біріздендіріп, нақты мұқтаж жандарға бағыттауы тиіс.
Сондай-ақ демографиялық процестерді болжау мен талдау үшін Демографиялық үдерістерді талдау және болжау орталығын құру ұсынылды. Ол еңбек нарығының сұранысын болжауға және инфрақұрылымдық саясатты дәл жоспарлауға көмектеседі.
Денсаулық сақтау саласында да цифрлық мониторинг жүйесін жетілдіру көзделген. «Ауылда денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы аясында 540 жаңа нысан салынды, жыл соңына дейін тағы 115 нысан пайдалануға берілмек. Бұл ауыл тұрғындарының сапалы медициналық қызметке қол жеткізуін қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік-жекеменшік серіктестік арқылы жаңа ауруханалар мен медициналық орталықтар салу – тағы бір тиімді бағыт. Сонымен қатар фармацевтика саласын дамыту, дәрі-дәрмек өндірісін жолға қою – стратегиялық міндеттердің бірі.
Халықтың өмірі мен қауіпсіздігі – мемлекеттің басты құндылығы. Жол-көлік оқиғаларының көптігі көлік жүргізу мәдениетін арттыруды талап етеді. Сонымен қатар электросамокаттарға қатысты қауіпсіздік шараларын заңмен күшейту ұсынылды.
Мәдениет пен спорт салалары да назардан тыс қалмайды. Өнер адамдарына қолдау көрсетіліп, мәдени инфрақұрылым жаңартылады. Ал кәсіби спорт саласында — футбол клубтарын жекешелендіру және спортты бизнес-индустрия ретінде дамыту бағыты жалғасады.
Жасанды интеллект, ғылым, еңбек, көші-қон және әлеуметтік саясат – бұлардың барлығы өзара байланысты салалар. Экономиканы цифрлық жаңғырту мен адами капиталды дамыту – Қазақстанның тұрақты дамуының негізі.
Білікті маман, саналы азамат және инновацияға ашық қоғам – елдің болашақтағы табысының басты кепілі.