Қазақстан жаңа дәуірдің шегінде тұр. Әлем жасанды интеллект, цифрландыру және технологиялық серпіліс дәуіріне аяқ басты. Бұл үдеріс біздің елімізге де үлкен жауапкершілік жүктейді — экономиканы жан-жақты цифрлық жаңғырту мен адам капиталын дамыту міндеті бұрын-соңды болмаған маңызға ие болды.
Осы бағыттағы реформалар мен бастамалар еңбек адамының рөлін қайта бағалап, 2025 жылдың «Жұмысшы мамандықтары жылы» деп жариялануымен үйлесіп отыр. Бұл бастама – елдің нақты экономикасын дамытудың, өндіріс әлеуетін күшейтудің және кәсіби еңбекке деген қоғамдық көзқарасты өзгертудің айқын белгісі.
Цифрлық дәуірдің басты ресурсы енді табиғи байлық емес, білімді және білікті адам.
Бүгінде Қазақстанда «Келешек мектептері» ұлттық жобасы аясында 217 жаңа мектеп салынуда, оның 150-і пайдалануға берілді. Бұл – жас ұрпақтың заманауи білім алуы үшін жасалған нақты қадам.
Мемлекет басшысының бастамасымен іске қосылған Al-Sana бағдарламасы 100 мың студентті жоғары технологиялық жобаларға тартуды көздейді. Бұл – жастарды инновациялық экономиканың белсенді қатысушысына айналдыруға бағытталған нақты бағдарлама.
Алайда, Президент атап өткендей, жасанды интеллектіні меңгеру дағдылары мектеп қабырғасынан қалыптасуы тиіс. Сол себепті «Qazaq Digital Mektebi» атты цифрлық платформа әзірлеу ұсынылды. Бұл жоба шалғай ауылдағы балаларға да сапалы білім алуға мүмкіндік береді.
Еліміздің экономикасы жаңа құрылымдық кезеңге өтуде. Технологиялық салалармен қатар, жұмысшы мамандықтары — өндірістің, ауыл шаруашылығы мен құрылыс индустриясының өзегі болып қала береді.
Президенттің бастамасымен 2025 жыл «Жұмысшы мамандықтары жылы» деп жарияланды. Бұл тек символдық атау емес, нақты әлеуметтік-экономикалық бағдар. Себебі қазір елімізде мыңдаған жоғары жалақылы жұмыс орындары бос тұр, бірақ сол орындарды көбіне шетелдік мамандар иеленуде.
Жыл сайын мемлекет есебінен мыңдаған инженер, құрылысшы, аграрлық маман даярланады. Дегенмен олардың басым бөлігі мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Бұл тенденцияны өзгерту — Үкіметтің, білім беру жүйесінің және қоғамның ортақ міндеті.
Еңбек адамының еңбегі лайықты бағалануы тиіс. Осы бағытта жалақыны әділ арттыру, кәсіби біліктілікті арттыру жүйесін қайта қарау және өндіріс орындарын жаңғырту міндеті тұр.
Еңбек нарығын тиімді басқару үшін бірыңғай цифрлық есеп жүйесін енгізу қажет. Бүгінде көші-қон мен жұмыспен қамтудың нақты деректер базасы жетілмегендіктен, болжам жасау қиын.
Мысалы, соңғы жылдары елордаға көші-қон қарқыны күрт өсті – соңғы үш жылда 250 мыңнан астам адам көшіп келген. Астана халқының саны ресми түрде 1,5 миллион болса да, инфрақұрылым күн сайын 1,9 миллион адамға қызмет көрсетеді. Бұл жағдай елдің еңбек, тұрғын үй және әлеуметтік жүйесіне ауыр салмақ түсіреді.
Сондықтан Үкімет елдің көші-қон саясатын қайта қарап, өңірлерде экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан тартымды жаңа орталықтар құруға басымдық бермек. Бұл тек халықтың тең орналасуын емес, аймақтық жұмыспен қамтудың жаңа моделін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Қазақстанның экономикалық болашағы білім мен технологияның синергиясына тәуелді.
Президент атап өткендей, ғылым мен инновациялық саясатты Ғылым және жоғары білім министрлігінің біртұтас құзырына беру қажет. Бұл ғылыми институттар мен жоғары оқу орындарының үйлесімділігін арттырады, ал университеттерге жасанды интеллект саласында дербестік беру – технологиялық серпілістің кепілі.
Бұған қоса, шетелден білікті мамандарды тарту және өз азаматтарымызды елге қайтару шаралары еңбек нарығындағы тапшылықты азайтады. Бұл – «ақылды көші-қон» саясатының негізі.
Мемлекет әлеуметтік міндеттемелерін толық орындай отырып, масылдық психологиясына жол бермеуі тиіс. Көптеген жеңілдіктер мен төлемдер халықтың еңбекке ынтасын азайтады. Сондықтан әлеуметтік саясат еңбекке ынталандыру қағидатына негізделуі қажет.
Мұндай саясаттың түпкі мақсаты – азаматтардың табысы тұрақты, қаржылық сауаттылығы жоғары және өз еңбегіне жауапты қоғам құру. Бұл бағытта «Қарызсыз қоғам» жобасы, зейнетақы жүйесін жетілдіру және халықтың қаржылық мәдениетін арттыру бастамалары өз жалғасын табады.
Қазақстанның бүгінгі таңда жарияланған стратегиялық бағыты — еңбек пен білімнің жаңа дәуірін қалыптастыру. Цифрлық жаңғыру мен жасанды интеллект дәуірінде жұмысшы мамандықтарының маңызы кемімейді, керісінше, жаңа мазмұнға ие болады.
Сапалы адами капитал, еңбек адамының беделі және технологиялық жаңару — елдің болашағын айқындайтын басты үш фактор.
Президент атап өткендей, қолға алынған барлық реформа бір ғана мақсатты көздейді – халықтың әл-ауқатын арттыру және елдің жан-жақты өрлеуін қамтамасыз ету.
Бүгінгі «Жұмысшы мамандықтары жылы» – осы ұлы мақсаттың еңбек пен адам қадірі арқылы жүзеге асатынын дәлелдейтін маңызды белес.